atha prathamo.adhyaayaH |
dhRRitaraashhTra uvaacha |
dharmakshhetre kurukshhetre samavetaa yuyutsavaH |
maamakaaH paaMDavaashchaiva kimakurvata saMjaya || 1 ||
saMjaya uvaacha |
dRRishhTvaa tu paaMDavaaneekaM vyooDhaM duryodhanastadaa |
aachaaryamupasaMgamya raajaa vachanamabraveet || 2 ||
pashyaitaaM paaMDuputraaNaamaachaarya mahateeM chamoom |
vyooDhaaM drupadaputreNa tava shishhyeNa dheemataa || 3 ||
atra shooraa maheshhvaasaa bheemaarjunasamaa yudhi |
yuyudhaano viraaTashcha drupadashcha mahaarathaH || 4 ||
dhRRishhTaketushchekitaanaH kaashiraajashcha veeryavaan |
purujitkuntibhojashcha shaibyashcha narapuMgavaH || 5 ||
yudhaamanyushcha vikraanta uttamaujaashcha veeryavaan |
saubhadro draupadeyaashcha sarva eva mahaarathaaH || 6 ||
asmaakaM tu vishishhTaa ye taannibodha dvijottama |
naayakaa mama sainyasya saMgnyaarthaM taanbraveemi te || 7 ||
bhavaanbheeshhmashcha karNashcha kRRipashcha samitiMjayaH |
ashvatthaamaa vikarNashcha saumadattistathaiva cha || 8 ||
anye cha bahavaH shooraa madarthe tyaktajeevitaaH |
naanaashastrapraharaNaaH sarve yuddhavishaaradaaH || 9 ||
aparyaaptaM tadasmaakaM balaM bheeshhmaabhirakshhitam |
paryaaptaM tvidameteshhaaM balaM bheemaabhirakshhitam || 1
ayaneshhu cha sarveshhu yathaabhaagamavasthitaaH |
bheeshhmamevaabhirakshhantu bhavantaH sarva eva hi || 11 ||
tasya saMjanayanharshhaM kuruvRRiddhaH pitaamahaH |
siMhanaadaM vinadyochchaiH shaMkhaM dadhmau prataapavaan || 12 ||
tataH shaMkhaashcha bheryashcha paNavaanakagomukhaaH |
sahasaivaabhyahanyanta sa shabdastumulo.abhavat || 13 ||
tataH shvetairhayairyukte mahati syandane sthitau |
maadhavaH paaMDavashchaiva divyau shaMkhau pradaghmatuH || 14 ||
paanchajanyaM hRRishheekesho devadattaM dhanaMjayaH |
pauNDraM dadhmau mahaashaMkhaM bheemakarmaa vRRikodaraH || 15 ||
anantavijayaM raajaa kunteeputro yudhishhThiraH |
nakulaH sahadevashcha sughoshhamaNipushhpakau || 16 ||
kaashyashcha parameshhvaasaH shikhaNDee cha mahaarathaH |
dhRRishhTadyumno viraaTashcha saatyakishchaaparaajitaH || 17 ||
drupado draupadeyaashcha sarvashaH pRRithiveepate |
saubhadrashcha mahaabaahuH shaMkhaandadhmuH pRRithakpRRithak || 18 ||
sa ghoshho dhaartaraashhTraaNaaM hRRidayaani vyadaarayat |
nabhashcha pRRithiveeM chaiva tumulo vyanunaadayan || 19 ||
atha vyavasthitaandRRishhTvaa dhaartaraashhTraankapidhvajaH |
pravRRitte shastrasaMpaate dhanurudyamya paaMDavaH || 20 ||
hRRishheekeshaM tadaa vaakyamidamaaha maheepate|
arjuna uvaacha |
senayorubhayormadhye rathaM sthaapaya me.achyuta || 21 ||
yaavadetaannireekshhe.ahaM yoddhukaamaanavasthitaan |
kairmayaa saha yoddhavyamasminraNasamudyame || 22 ||
yotsyamaanaanavekshhe.ahaM ya ete.atra samaagataaH |
dhaartaraashhTrasya durbuddheryuddhe priyachikeershhavaH || 23 ||
saMjaya uvaacha |
evamukto hRRishheekesho guDaakeshena bhaarata |
senayorubhayormadhye sthaapayitvaa rathottamam || 24 ||
bheeshhmadroNapramukhataH sarveshhaaM cha maheekshhitaam |
uvaacha paartha pashyaitaansamavetaankurooniti || 25 ||
tatraapashyatsthitaanpaarthaH pitRReenatha pitaamahaan |
aachaaryaanmaatulaanbhraatRReenputraanpautraansakheeMstathaa || 26 ||
shvashuraansuhRRidashchaiva senayorubhayorapi |
taansameekshhya sa kaunteyaH sarvaanbandhoonavasthitaan || 27 ||
kRRipayaa parayaavishhTo vishheedannidamabraveet|
arjuna uvaacha |
dRRishhTvemaM svajanaM kRRishhNa yuyutsuM samupasthitam || 28 ||
seedanti mama gaatraaNi mukhaM cha parishushhyati |
vepathushcha shareere me romaharshhashcha jaayate || 29 ||
gaaNDeevaM sraMsate hastaattvakchaiva paridahyate |
na cha shaknomyavasthaatuM bhramateeva cha me manaH || 30 ||
nimittaani cha pashyaami vipareetaani keshava |
na cha shreyo.anupashyaami hatvaa svajanamaahave || 31 ||
na kaankshhe vijayaM kRRishhNa na cha raajyaM sukhaani cha |
kiM no raajyena govinda kiM bhogairjeevitena vaa || 32 ||
yeshhaamarthe kaankshhitaM no raajyaM bhogaaH sukhaani cha |
ta ime.avasthitaa yuddhe praaNaaMstyaktvaa dhanaani cha || 33 ||
aachaaryaaH pitaraH putraastathaiva cha pitaamahaaH |
maatulaaH shvashuraaH pautraaH shyaalaaH saMbandhinastathaa || 34 ||
etaanna hantumichChaami ghnato.api madhusoodana |
api trailokyaraajyasya hetoH kiM nu maheekRRite || 35 ||
nihatya dhaartaraashhTraannaH kaa preetiH syaajjanaardana |
paapamevaashrayedasmaanhatvaitaanaatataayinaH || 36 ||
tasmaannaarhaa vayaM hantuM dhaartaraashhTraansvabaandhavaan |
svajanaM hi kathaM hatvaa sukhinaH syaama maadhava || 37 ||
yadyapyete na pashyanti lobhopahatachetasaH |
kulakshhayakRRitaM doshhaM mitradrohe cha paatakam || 38 ||
kathaM na gnyeyamasmaabhiH paapaadasmaannivartitum |
kulakshhayakRRitaM doshhaM prapashyadbhirjanaardana || 39 ||
kulakshhaye praNashyanti kuladharmaaH sanaatanaaH |
dharme nashhTe kulaM kRRitsnamadharmo.abhibhavatyuta || 40 ||
adharmaabhibhavaatkRRishhNa pradushhyanti kulastriyaH |
streeshhu dushhTaasu vaarshhNeya jaayate varNasaMkaraH || 41 ||
saMkaro narakaayaiva kulaghnaanaaM kulasya cha |
patanti pitaro hyeshhaaM luptapiNDodakakriyaaH || 42 ||
doshhairetaiH kulaghnaanaaM varNasaMkarakaarakaiH |
utsaadyante jaatidharmaaH kuladharmaashcha shaashvataaH || 43 ||
utsannakuladharmaaNaaM manushhyaaNaaM janaardana |
narake.aniyataM vaaso bhavateetyanushushruma || 44 ||
aho bata mahatpaapaM kartuM vyavasitaa vayam |
yadraajyasukhalobhena hantuM svajanamudyataaH || 45 ||
yadi maamaprateekaaramashastraM shastrapaaNayaH |
dhaartaraashhTraa raNe hanyustanme kshhemataraM bhavet || 46 ||
saMjaya uvaacha |
evamuktvaarjunaH saMkhye rathopastha upaavishat |
visRRijya sasharaM chaapaM shokasaMvignamaanasaH || 47 ||
oM tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishhatsu brahmavidyaayaaM yogashaastre shreekRRishhNaarjunasaMvaade